Soalan Lazim Zakat Ternakan

Persoalan sememangnya wujud apabila konsep dan skop binatang yang dipelihara sebagai haiwan ternakan yang tidak termasuk dalam kategori al-An?aam. Perkara ini timbul kerana sudah banyak kita lihat haiwan-haiwan lain yang dahulunya bersifat liar, kini diternak secara komersial untuk memperolehi keuntungan sama seperti unta, lembu, kerbau, kambing dan biri-biri. Sebagai contoh di Malaysia, kini sudah ada ternakan seperti rusa yang dipelihara secara besar-besaran untuk tujuan memperolehi daging.

Kita merujuk kepada pandangan yang telah dikemukakan oleh Dr. Yusuf al-Qardhawi dalam Fiqh al-Zakat. Beliau berpandangan sewajarnya binatang seumpama ini yang dipelihara untuk tujuan komersial dikenakan zakat. Asas utama pendapat beliau adalah berdasarkan qiyas kerana baginya kaedah qiyas wajar digunakan dalam menentukan sumber-sumber harta yang dikenakan zakat. Pandangan beliau ini juga disebutkan oleh beberapa tokoh ulama? yang lain seperti Muhammad Abu Zahrah dan Abd Wahhab Khallaf. Mereka berpandangan bahawasanya ijtihad yang dilakukan oleh Saidina Umar al-Khattab terhadap zakat kuda yang dikenakan zakat atas hasilnya setelah diperniagakan menunjukkan nas-nas al-Quran dan al-Sunnah bukanlah bersifat beku, sebaliknya boleh diperluaskan pemakaiannya menerusi kaedah qiyas dan merujuk kepada illah (sebab) yang boleh difahami dari jenis harta kenaan zakat.

Secara kesimpulannya, walaupun secara zatnya haiwan tersebut dikenakan zakat mengikut nisab haiwan ternakan yang lain, namun zakat tersebut dikenakan atas hasil jualan atau pulangan perniagaan yang diterima dari hasil dagangan haiwan-haiwan tersebut sebanyak 2.5%.

Ada empat syarat utama yang perlu diperhatikan dan dipenuhi sebelum zakat boleh diambil dari haiwan ternakan. Syarat-syaratnya ialah :

1. Binatang tersebut bukanlah digunakan sebagai kenderaan, pengangkutan, tujuan kerja seperti membajak sawah dan sebagainya.
   Ini tidak melibatkan kambing, biri-biri dan haiwan ternakan berbadan kecil kerana tidak digunakan untuk tujuan yang tersebut. Ia lebih melibatkan haiwan seperti lembu, kerbau, unta dan sebagainya. Abu Ubaid meriwayatkan dari al-Hasan dalam satu athar : ?Tidak diwajibkan zakat atas unta dan lembu yang digunakan untuk tujuan bekerja.? [Abu Ubaid, al-Amwal]

2. Binatang tersebut dibiarkan meragut sendiri. Dalam bahasa Arab dan istilah fiqh disebut sebagai al-Saimah. Sabda Nabi s.a.w dalam satu hadith riwayat Bahz ibn Hakim dari bapanya daripada datuknya : ?Saya mendengar Rasulullah s.a.w bersabda : Pada setiap unta yang saimah dikenakan satu bint labun (anak unta betina yang sedang menyusu) bagi setiap empat puluh ekor.?
3. Cukup nisab iaitu kadar yang telah ditetapkan secara tertentu mengikut syara?. Dalam hal ini setiap jenis haiwan ternakan punya nisab tersendiri sebagaimana yang dijelaskan dalam hadith-hadith Nabi s.a.w. Sila rujuk jadual yang dilampirkan.
4. Cukup tempoh haul atau setahun berasaskan tahun Islam selama 12 bulan. Sabda Nabi s.a.w sebagaimana diriwayatkan oleh Ali r.a : ?Tidak ada zakat pada sebarang harta kecuali sesudah ia mencapai haul.? [Hadith riwayat Ahmad dan Abu Daud]

Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia Kali Ke-32 yang bersidang pada 10-11 Jun 1993 telah membincangkan Hukum Zakat Korban Dan Aqiqah Ke Atas Ternakan Rusa. Muzakarah telah memutuskan bahawa rusa tidak diwajibkan zakat dan tidak boleh dijadikan binatang?korban dan aqiqah. Jika sekiranya diperniagakan, maka dikenakan zakat perniagaan?dengan kadar 2.5 %. [Lihat http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-zakat-korban-dan-aqiqah-ke-atas-ternakan-rusa].

Sifir Kiraan Zakat Lembu/ Kerbau

* Apabila bilangan itu lebih daripada yang dinyatakan di atas, maka?bagi setiap 30 ekor lembu diwajibkan zakat 1 ekor anak lembu jantan?yang berumur satu tahun. Bagi setiap 40 ekor anak lembu diwajibkan?zakat satu ekor anak lembu betina yang berumur 2 tahun.

** Tetapi jika ternakan bercampur, maka zakatnya terserah kepada?pembayar samada boleh memberi lembu/kerbau yang lain atau daripada?pemeliharaan itu. Pilihlah yang sederhana untuk keluarkan zakat.

Sifir Kiraan Zakat Kambing/ Biri-Biri

• Setiap pertambahan 100 ekor, zakatnya ditambahkan 1 ekor kambing 2 tahun dan seterusnya.
• Jika semua kambing sampai nisab itu jantan maka harus dikeluarkan yang jantan sebagai zakat, tetapi apabila ada antaranya yang betina hendaklah sebahagian dari zakat yang dikeluarkan itu betina.
• Jika bercampur kambing dan biri-biri serta beberapa jenisnya maka apabila cukup nisab, bolehlah dikeluarkan zakatnya mengikut pilihan tuannya samada kambing atau biri-biri.

Nisab?unta?adalah 5 ekor, di bawah jumlah itu peternak tidak wajib mengeluarkan?Zakat?atas ternak tersebut.